اخترشناسان در دورترین کهکشان شناخته شده، اکسیژن پیدا کردند

کشف شگفت‌انگیز اکسیژن در دورترین کهکشان شناخته‌شده، درک ما از سرعت شکل‌گیری کیهان را به چالش می‌کشد و فصل جدیدی در اخترشناسی باز می‌کند.

اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ آلما (ALMA) موفق به شناسایی ردپای اکسیژن در دورترین کهکشان مشاهده شده تاکنون شده‌اند. این کشف بزرگ درک ما از سال‌های اولیه کیهان را متحول می‌کند. نوری که از این کهکشان به نام JADES-GS-z14-0 به ما رسیده است سفری ۱۳.۴ میلیارد ساله را طی کرده است. این یعنی ما در حال تماشای زمانی هستیم که جهان کمتر از ۳۰۰ میلیون سال سن داشت. پیش از این تصور می‌شد که در چنین دوران اولیه‌ای، عناصر سنگینی مانند اکسیژن رایج نبوده‌اند.

این یافته نشان می‌دهد که حداقل دو نسل از ستارگان در این کهکشان متولد شده و با مرگ خود اکسیژن را در فضا پراکنده کرده‌اند. این فرایند بسیار سریع‌تر از آن چیزی است که مدل‌های تکامل شیمیایی پیش‌بینی می‌کردند.

چرا کشف اکسیژن در دورترین کهکشان انقدر مهم است؟

نسل‌های اول ستارگان در هسته خود عناصر سنگین‌تر از هلیوم را تولید کردند. آنها با مرگ‌های انفجاری خود این عناصر را به بیرون پرتاب کردند تا نسل‌های بعدی ستارگان را غنی‌سازی کنند. اکسیژن یک عنصر کلیدی برای ردیابی این فرایند است. دلیل آن این است که نور آن به خوبی از میان غبار عبور می‌کند و در فواصل زمانی بسیار طولانی قابل تشخیص باقی می‌ماند.

پیدا کردن اکسیژن در چنین زمانی از تاریخ کیهان، مدل‌های سنتی را که صدها میلیون سال زمان اضافی برای چنین غنی‌سازی پیش‌بینی می‌کردند به چالش می‌کشد. تلسکوپ آلما با حساسیت بالای خود توانست این سیگنال قاطع را از فروسرخ دور دریافت کند و این اثبات مهم را ارائه دهد.

آینده اکتشافات کیهانی

بسیاری از شبیه‌سازی‌های فعلی از کیهان اولیه بر پایه رشد تدریجی کهکشان‌ها و غنی‌سازی آهسته فلزات استوار هستند. این مدل‌ها پیش‌بینی می‌کنند که سیستم‌های تکامل‌یافته از نظر شیمیایی نباید تا حداقل ۵۰۰ میلیون سال پس از بیگ بنگ ظاهر شوند. پیدا شدن اکسیژن در دورترین کهکشان این جدول زمانی را به شدت فشرده می‌کند و جایی برای رشد آهسته باقی نمی‌گذارد.

این موضوع سوالات جدیدی را مطرح می‌کند. آیا کهکشان‌های اولیه انفجارهای بسیار سریع و عظیم ستاره‌زایی را تجربه کرده‌اند؟ یا شاید درک ما از فرآیندهای بازخورد و تعاملات ماده تاریک نیاز به بازنگری دارد. به نظر می‌رسد کیهان خیلی سریع‌تر از آنچه فکر می‌کردیم به بلوغ رسیده است.

• ۵ معمای کیهانی که مرزهای درک ما را به چالش کشیده‌اند
• کشف اکسیژن تاریک در اعماق اقیانوس؛ ماجرا چیست؟
• کشف اکسیژن تاریک در اعماق اقیانوس دانشمندان را به چالش کشید
• چرا زندگی بدون اکسیژن ممکن نیست؟

این کشف همکاری شگفت‌انگیز بین تلسکوپ آلما و تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) را برای آشکارسازی تکامل اولین کهکشان‌ها نشان می‌دهد. تلسکوپ جیمز وب نیز با بررسی‌های خود وجود خطوط قوی اکسیژن و هیدروژن را تایید کرده است. این موضوع تخمین‌های مربوط به وجود فلزات در این کهکشان را تقویت می‌کند.

در آینده، اخترشناسان قصد دارند با استفاده از جیمز وب به دنبال خطوط کربن و نیتروژن بگردند. همچنین تلسکوپ‌های نسل بعدی مانند تلسکوپ بسیار بزرگ (ELT) به دانشمندان اجازه می‌دهند تا خوشه‌های ستاره‌زایی را با جزئیات بی‌سابقه‌ای مشاهده کنند. هر داده جدیدی که به دست می‌آید جدول زمانی سپیده‌دم کیهانی را انعطاف‌پذیرتر و شگفت‌انگیزتر می‌کند.